Persbericht

Misschien is water van dun hout    

Over de totstandkoming van een Nederlands-Braziliaans kunstenaarsboek

Dichter Marco Nijmeijer (1964) en beeldend kunstenaar João Colagem (1967) kennen elkaar uit de Rotterdamse kunstwereld. Voor poëzie-manifestaties waaraan Nijmeijer als dichter deelnam, ontwierp Colagem de posters en flyers. In 2002 maakte Nijmeijer een gedicht bij één van de collages van Colagem en daarmee was het begin van een artistieke samenwerking geboren. Meer gedichten en collages volgden, die ter wederzijdse inspiratie aan elkaar werden voorgelegd. Toen de teller in 2004 op 24 gedichten en evenzovele collages stond, doemde de vraag op: moeten we hier niet wat mee doen?

Omdat de 24 collages niet tot in lengte van dagen bijeen zouden blijven (om in zijn levensonderhoud te voorzien wil Colagem namelijk ook wel eens wat verkopen) werd besloten een boek te maken. In dat boek zouden de collages én de gedichten min of meer in volgorde van ontstaan worden gepresenteerd. Bijna drie jaar lang heeft dat boek met de titel Misschien is water van dun hout een ongeboren bestaan geleid in diverse hoedanigheden: eerst als idee, daarna als computerbestand en tenslotte als dummy. Eind november zag Misschien is water van dun hout dan toch eindelijk in drukwerk het levenslicht. Op 8 december 2007 wordt het eerste exemplaar van het boek ten doop gehouden op het hoofdkantoor van Caldic te Rotterdam. Dat kunstverzamelaar en Caldic-topman Joop van Caldenborgh de rol van peetvader ten deel valt, is omdat hij een enthousiasmerend voorwoord heeft geschreven. Van Caldenborgh heeft wel wat met boeken die de vrucht zijn van de samenwerking van twee of meer kunstenaars. In de ontvangsthal van zijn hoofdkantoor stelt Van Caldenborgh momenteel een groot aantal van dergelijke ‘kunstenaars-boeken’ uit zijn particuliere collectie ten toon. Wat opvalt is dat veel kunstenaarsboeken een nogal exclusief karakter hebben doordat ze slechts in zeer kleine oplagen zijn vervaardigd.

Dat het zo lang duurde eer het gezamenlijke livre d’artiste van Nijmeijer en Colagem kon materialiseren, had uiteraard alles te maken met geld. Uitgevers die de gedichten en collages van het tweetal onder ogen kregen, waren veelal onmiddellijk overtuigd van de kwaliteit maar durfden, als puntje bij paaltje kwam, het risico niet aan. Want onder wat voor noemer zou Misschien is water van dun hout aan de boekhandel moeten worden aangeboden? Als poëzie of beeldende kunst, als dicht-bundel of kunstboek? In de fantasierijkdom van hun surrealistische beeldentaal bleken Nijmeijer en Colagem zo aan elkaar gewaagd, dat de vrucht van hun gezamenlijke arbeid noch het voorkomen heeft van een geïllustreerde dichtbundel, noch het aanzien van een kunstboek waaraan achteraf nog enkele gedichten zijn toegevoegd. Nergens valt uit op te maken welke gedichten ontstaan zijn naar aanleiding van collages en  – omgekeerd – welke collages geïnspireerd zijn door gedichten. Voor uitgevers en boekhandelaren is Misschien is water van dun hout daarmee een nagenoeg onplaatsbaar boek.   

Na bij een aantal commerciële uitgevers hun neus te hebben gestoten, besloten Nijmeijer en Colagem op zoek te gaan naar een alternatieve uitgever, bij voorkeur een cultuurstichting die als fondsen- en sponsorwerver zou willen optreden. Omdat Colagem geboren is in Brazilië en Nijmeijer getrouwd met een Braziliaanse, kwamen beeldend kunstenaar en dichter al snel terecht bij de Stichting Unión Latina, dat diverse activiteiten ontplooit die beogen bij te dragen aan de integratie van latinos in de Rotterdamse samenleving met behoud van een zekere eigen identiteit. In het licht van het soms angstig gepolariseerde debat over de multiculturele samenleving en het integratievraagstuk, zag de Stichting Unión Latina in het boek van Nijmeijer en Colagem een perfect voorbeeld van Nederlands-Braziliaanse kruisbestuiving. Toen de stichting zich eenmaal achter het boek had geschaard, bleken diverse fondsen en de gemeente Rotterdam tot een financiële bijdrage bereid. Een actuarieel adviesbureau stelde zich garant voor de afname van een deel van de oplage.

Uit de betrokkenheid van de Stichting Unión Latina mag overigens niet worden afgeleid dat het boek van Colagem en Nijmeijer rechtstreeks de problemen van het multiculturele Rotterdam adresseert. In sommige gedichten is de Maasstad echter wèl duidelijk op de achtergrond aanwezig, als een plaats waarin mensen van overal ter wereld hun thuis hebben gevonden, ook al blijven ze vaak nog emotioneel gebonden aan hun land van herkomst, ver weg aan een andere zee of aan een andere rivier. In één van de collages doemt onverhoeds een tramstel op van de RET, dat in het bijbehorende gedicht de functie krijgt toebedeeld van voertuig van verlangen en (gezins)hereniging. In een ander gedicht wordt gerefereerd aan de ark van Noach, waar reine en onreine dieren naast elkaar leefden en waar, volgens Nijmeijer, vast ook nog wel wat verstekelingen aan boord waren. In de bijbehorende collage toont Colagem overigens geen imposante ark maar een zeer bescheiden vissersbootje. Hier zaten dichter en beeldend kunstenaar kennelijk elk op een ander gedachtenspoor met als resultaat dat de door hen opgeroepen beelden eerder divergeren dan convergeren.

Juist het zoeken naar convergerende en divergerende beelden maakt het lezen van Misschien is water van dun hout tot een spannend en aangenaam tijdverdrijf. Misschien dat commerciële uitgevers daarom bij zichzelf te rade zouden moeten gaan of hun koudwatervrees tegen het ‘kunstenaarsboek’ wel terecht is. Als schrijvers en beeldend kunstenaars werkelijk inspiratie putten uit elkaars werk en spontaan tot samenwerking besluiten, kunnen ongehoord fascinerende boeken geboren worden, die heus hun weg wel zullen weten te vinden naar de consument…

Peter Zwaal  

Misschien is water van dun hout (ISBN 90-73110-05-X) 

kost € 15,00 (exclusief eventuele verzendkosten) en is te bestellen bij

Stichting Unión Latina unionlatinarotterdam@latinmail.com

of direct bij de auteurs misschien@marconijmeijer.nl